معرفی وبررسی اجمالی منظومه های حماسی تاریخی ودینی دوره صفوی(از قرن دهم تا نیمه اول سده دوازدهم)

چکیده: حماسه، یکی از کهن ترین انواع ادبی است، که بر اساس شخصیت قهرمان آن، به چهار نوع ملّی، تاریخی، دینی و عرفانی، تقسیم می شود. فردوسی، حماسه ملی ایران را، در قرن چهارم هجری، سرود. پس از فردوسی، به تدریج، نظم حماسه های ملی، از رونق افتاد. حماسه های تاریخی از قرن ششم و حماسه های دینی، از قرن نهم، جای خود را در میان دیگر انواع ادبی، باز کردند. یکی از دوره هایی که نظم حماسه های تاریخی و دینی، از رواج قابل ملاحظه ای برخوردار است، دوره صفوی می باشد. در این فاصله زمانی(قرن دهم، تا نیمه اول قرن دوازدهم)، نظم حماسه های ملی، اصلاً مطرح نبود و شاعران، قهرمان های خود را، از میان شخصیت های تاریخی و دینی انتخاب می کردند. با بررسی های انجام شده، در این محدوده زمانی 185 منظومه حماسی تاریخی و دینی، سروده شده است، که از این تعداد، 134 منظومه، حماسه تاریخی و 51 منظومه، حماسه دینی، می باشند. بیشتر این منظومه ها، در ایران و هند، به نظم درآمده اند؛ اما در مناطق دیگری چون عثمانی، فرارود و افغانستان نیز، به این نوع منظومه ها، پرداخته شده است. اغلب این منظومه ها، به تقلید از شاهنامه، در بحر متقارب سروده شده اند و بر خلاف تعداد قابل توجه آن ها، از ارزش ادبی چندانی، برخوردار نمی باشند.